نظافت و جمع آوری ذرات گرد و غبار از محیط علاوه بر اینکه تاثیر بالایی در نظافت و سطوح بهداشتی دارد، می تواند با حذف عوامل آتش زا از محیط تاثیر قابل ملاحظه ایی در حذف آلاینده ها، سیالات و جامدات اشتعال زا از محیط داشته و موجبات امنیت و ایمن محیط را فراهم نماید. استفاده از ماشین آلات مکانیزه ایی چون دستگاه های مکنده یا جاروبرقی صنعتی کاربرد فراوانی در جمع آوری انواع آلاینده های سیال و جامد دارند، اما حذف آلاینده های سیال و جامد اشتعال زا نیازمند استفاده از دستگاه های جاروبرقی ضد انفجار می باشد.
مکنده های ضد انفجار هواکار بوده و مجهز به واسطه پمپ ونتوری بکار رفته در ساختار دستگاه انواع آلاینده ای محیط را جمع آوری می نمایند در حالیکه جاروبرقی های ضد انفجار از موتور های الکتریکی برای ایجاد خلا و جمع آوری آلاینده ا استفاده می نمایند. مکنده ها و جاروبرقی های بکار رفته در جمع آوری آلاینده های انفجاری، کاملا عایق بندی شده و تمامی قطعات فلزی در ساختار بیرونی داخلی دستگاه توسط سیم به زمین متصل شده و با تخلیه بار الکتریکی مانع از ایجاد جرقه در محیط می شوند. از مهمترین ویژگی های جاروهای ضد انفجار استاندارد ATEX بوده و تمامی آنها ملزم به استفاده از لگوی شش ضلعی EX می باشند.
ATEX مخفف کلمه Atmosphères Explosibles به معنای اتمسفر قابل انفجار بوده، و بطور کلی شامل مجموعه ایی از دستورات و قرارداد هایی می باشد که به منظور حفاظت و جلوگیری از خطر انفجار، ناشی از حضور سیالات و جامدات قابل انفجار می باشد. اتمسفر قابل انفجار می تواند شامل، گازهای قابل اشتعال، بخارات یا گرد و غبار قابل انفجار باشد. در حضور غلظت مناسب این مواد و ترکیبشان با هوای محیط، هر جرقه ایی می تواند باعث اشتعال و انفجار شود. جارو برقی های صنعتی ضد انفجار شرکت نیلفیسک با تجهیز به سیستم های ضد انفجار، می توانند بهترین گزینه در جمع آوری مواد خطرناک و قابل انفجار بوده و مانع از وقوع انفجار و احتراق در محیط شوند.
حضور غلظت مناسب از مواد قابل انفجار، اکسیژن و منبع احتراق سه فاکتور لازم برای وقوع یک انفجار می باشند. در مورد ذرات جامد، اندازه و ابعاد ذرات تاثیر قابل ملاحظه ایی در میزان پراکندگی ذرات در هوا و ایجاد احتراق دارد. در محیط هایی که نیازمند استفاده از جاروبرقی های ضد انفجار می باشند، دو شرط لازم برای انفجار که شامل اکسیژن و حجم مناسب از مواد قابل اشتعال بوده، همواره در محیط حضور دارند. جاروبرقی های ضد انفجار نیلفیسک، با ایجاد محدودیت و حذف عامل سوم که عبارت است از منبع احتراق، از ایجاد انفجار در محیط ممانعت می نمایند. این جاروبرقی ها به واسطه عایق بندی تمامی قطعات و تجهیزاتشان مانع از ایجاد جرقه می شوند. در نتیجه با حذف عامل سوم مانع از ایجاد انفجار در محیط می شوند.
انتقال، حمل و نقل یا نظافت ذرات جامد در صنایع غذایی، خوراک دام، دارویی، گیاهان دارویی، مواد شوینده، صنایع چوب، پلاستیک، رنگ، شیمیایی، پتروشیمی، تولید برق و بازیافت مواد به خاطر ماهیت انفجاری ذرات نیازمند استفاده از مکنده های ضد انفجار می باشد. گاز ها و سیالات تولید شده در صنایعی چون پتروشیمی، تولید دارو های گیاهی، توزیع سوخت یا پمپ های بنزین، تولیدات رنگ، شستشو با حلال ها، متالوژی نیز قابل احتراق بوده و جمع آوری آنها از محیط نیازمند مکنده های ضد انفجار می باشد.
استاندارد ATEX بر حسب تناوب و مدت زمان حضور مواد قابل اشتعال در محیط، آنها را به چند حوزه تقسیم بندی نموده است. حوزه ۰: تولید و حضور مداوم سیالات اشتعال زا حوزه ۱: تولید و حضور سیالات اشتعال زا به صورت متناوب حوزه ۲: تولید و حضور کوتاه مدت سیالات اشتعال زا در محیط حوزه ۲۰: تولید و حضور مداوم جامدات اشتعال زا حوزه ۲۱: تولید و حضور جامدات اشتعال زا به صورت متناوب حوزه ۲۲: : تولید و حضور کوتاه مدت جامدات اشتعال زا در محیط
از دیگر قوانین استاندارد ATEX می توان به این موارد اشاره نمود:
مسئولیت دسته بندی و شناسایی حوزه ایی که مکنده در آنجا نصب شده و بکار گرفته می شود بر عهده کاربر می باشد. مسئولیت تهیه مکنده ضد انفجار مناسب با نیاز کاربر بر عهده شرکت های سازننده بوده و بایستی گواهی انطباق آن همراه با دستگاه صادر شود.
نظافت محیط‌های صنعتی تنها با هدف ارتقای بهداشت و ظاهر محیط انجام نمی‌شود، بلکه در بسیاری از صنایع، نقش حیاتی در افزایش ایمنی، کاهش خطر انفجار و حفاظت از سرمایه‌های انسانی و تجهیزاتی ایفا می‌کند. در محیط‌هایی که با گرد و غبار، بخارها یا سیالات قابل اشتعال سروکار دارند، کوچک‌ترین جرقه می‌تواند منجر به فاجعه‌ای جبران‌ناپذیر شود. به همین دلیل، استفاده از جاروبرقی صنعتی ضد انفجار (Explosion Proof Vacuum Cleaner) بر اساس استاندارد ATEX، به‌عنوان یکی از الزامات اساسی در صنایع پرخطر شناخته می‌شود.
این دستگاه‌ها با طراحی کاملاً ایمن، عایق‌بندی دقیق قطعات، تخلیه بارهای الکتریکی از بدنه و حذف عامل احتراق، از وقوع انفجار جلوگیری می‌کنند. فناوری پمپ ونتوری در مدل‌های هواکار، یا سیستم‌های الکتریکی ایمن در مدل‌های موتوردار، باعث می‌شود که حتی در حضور مواد بسیار حساس و قابل اشتعال نیز، مکنده بتواند بدون ایجاد خطر، ذرات و سیالات را جمع‌آوری کند.
استاندارد ATEX با تقسیم‌بندی دقیق حوزه‌ها از Zone 0 تا Zone 22، چارچوبی مشخص برای انتخاب نوع مکنده مناسب فراهم می‌آورد و تعیین می‌کند که در چه محیطی، چه سطحی از ایمنی مورد نیاز است. رعایت این استاندارد نه‌تنها به‌منزله رعایت قانون و دستورالعمل‌های صنعتی است، بلکه نشانه‌ای از بلوغ صنعتی و مسئولیت‌پذیری سازمان در قبال ایمنی کارکنان محسوب می‌شود.
در صنایع حساس مانند پتروشیمی، داروسازی، مواد غذایی، صنایع رنگ، چوب، شوینده‌ها و بازیافت، استفاده از مکنده‌های ضد انفجار یک انتخاب اختیاری نیست، بلکه ضرورتی انکارناپذیر برای حفظ امنیت، کاهش خسارات مالی و پیشگیری از وقایع مرگبار است. برندهایی مانند Nilfisk با تولید جاروبرقی‌های ضد انفجار مطابق با الزامات ATEX، راهکاری مطمئن برای صنایع فراهم آورده‌اند تا بدون نگرانی از خطر انفجار، عملیات نظافت را به‌صورت ایمن و مداوم انجام دهند.
در نهایت، انتخاب و استفاده از مکنده صنعتی ضد انفجار، سرمایه‌گذاری در امنیت و پایداری فرآیندهای تولیدی است. هرچه آگاهی و دقت در انتخاب دستگاه‌های استاندارد بالاتر باشد، میزان خطر در محیط‌های صنعتی کاهش یافته و سلامت کارکنان، کیفیت محصول و اعتبار برند در سطحی پایدار و قابل اعتماد حفظ خواهد شد.
Δ