در هر محیط خانگی، تجاری و یا صنعتی، ذرات گرد و غبار در هوا معلق هستند. این ذرات با نفوذ به سیستم تنفسی انسان می توانند موجب آسیب هایی شوند. دسته خطرناک تر این ذرات، گرد و غبار قابل اشتعال هستند که در صورت انباشت شدن در یک محیط محدود و در صورت وجود یک منبع شروع کننده اشتعال، می توانند موجب انفجار شوند. جهت جمع آوری این ذرات از تجهیزات خاصی با عنوان مکنده صنعتی ضد انفجار استفاده می شود که در این مقاله مورد بررسی قرار می گیرد.
ذرات گرد و غبار قابل اشتعال، همانند ویروس کامپیوتر هستند به گونه ای که اکثر افراد از وجودشان با خبرند اما نمی توانند بطور کامل این ذرات را درک کنند. این موضوع موجب دست کم گرفتن خطرات گرد و غبار قابل اشتعال و عدم توانای افراد در انجام اقدامات احتیاطی لازم می شود. در نتیجه هنگام روی دادن یک حادثه شدید، این ذرات می توانند ویرانگر باشند.
انفجار ناشی از ذرات و گرد و غبار ، بصورت انفجار اولیه و یا ثانویه رخ می دهد. برای ایجاد انفجار اولیه کافیست ذرات قابل اشتعال، یک منبع انفجار و اکسیژن هوا با هم ترکیب شوند. درصورتیکه در یک اتاق محصور شده، شعله ای با گردو غبار روی میز تماس پیدا کند، گرد و غبار روشن شده اما منفجر نمی شوند. برعکس اگر همان گرد و غبار به هوا پرت شود، ابری از این ذرات ایجاد شده و شعله ای می تواند موجب انفجار آن ها شود. این انفجار ثانویه در بسیاری از محیط های صنعتی قابل رخ دادن است.
گرد و غبار انفجاری آسیب زا بوده اما بر خلاف تصورات، نمی تواند هر روز در یک محیط صنعتی سبب انفجار های بزرگ و مصدومیت های شدید شود. در واقع این ذرات خطرات مخصوص به خود را دارند و هر آتش سوزی ناشی از انفجار آن ها می تواند با احتمالی سبب فاجعه شود اما چنین رویداد هایی در صورت رعایت موارد ایمنی هر روز رخ نمی دهند. تنها شرکت هایی که به خوبی با این خطرات آشنا نیستند ، آسیب های زیادی خواهند خورد.
گرد و غبار اشتعالی، تنها در صورتی موجب آتش سوزی و انفجار می شوند که در محیطی محدود انباشته شوند. بر طبق گزارش ها، وجود بیش از ۱/۳۲ اینچ ذرات اشتعالی ( در حدود ضخامت یک گیره کاغذ) بر روی بیش از ۵ درصد از کف تاسیسات موجب انفجار می شود. بنابراین با کنترل صحیح گرد و غبار می توان جلوی وقوع این حوادث را گرفت.
امروزه برای جمع آوری این ذرات اشتعالی و جلوگیری از انباشت آن ها، از تجهیزات و سیستم های حفاظتی استانداردی استفاده می شود که دارای استاندارد ATEX هستند. ATEX مخفف عبارت Atmospheres Explosible به معنای اتمسفر قابل انفجار می باشد. بطور کلی این استاندارد شامل مجموعه ای از دستورات جهت محافظت در برابر خطرات ناشی از حضور ذرات قابل اشتعال و انفجاری است. با استفاده از تجهیزات دارای این گواهینامه، محیط ایمنی در کارخانجات و بخش های صنعتی ایجاد می شود.
مکنده ضد انفجار ، با بهره مندی از استاندارد ATEX به خوبی از انفجار ناشی از ذرات و گرد و غبار اشتعالی معلق در هوا جلوگیری می نماید. حتی اگر یک کارخانه یا محیط صنعتی تمامی منابع اشتعال زا را حذف نماید، استفاده از این جارو برقی ها یا مکنده های هوا کار جهت حذف گرد و غبار فرار با ماهیت انفجاری ضرورت دارد.
برای جاروبرقی های ضد انفجار Zone های کاری مختلفی تعیین شده بطوریکه کاربر برای خرید این دستگاه ها می بایست به Zone یا حوزه کاری آن ها توجه نماید. جاروبرقی ضد انفجار در حوزه ۰ برای محیط هایی با حضور مداوم سیالات اشتعال زا، حوزه یک برای محیط هایی با حضور متناوب این سیالات، حوزه ۲ برای محیط هایی با حضور کوتاه مدت سیالات اشتعال زا، حوزه ۲۰ جهت جمع آوری جامدات خطر زا با میزان حضور دائم، حوزه ۲۱ در محیط های تولید و حضور جامدات اشتعال زا بطور متناوب و حوزه ۲۲ مخصوص محیط هایی با حضور کوتاه مدت جامدات اشتعال زا کاربردی اند.
ذرات گرد و غبار قابل اشتعال در محیط‌های صنعتی خطرات جدی ایجاد می‌کنند و می‌توانند در شرایط مناسب موجب انفجار شوند. پیشگیری از انباشت این ذرات و جمع‌آوری آن‌ها با تجهیزات مناسب، مهم‌ترین راه مقابله با حوادث ناشی از انفجار گرد و غبار است. استفاده از مکنده‌های ضد انفجار با استاندارد ATEX، با حذف گرد و غبار معلق و کنترل حضور ذرات قابل اشتعال، ایمنی محیط‌های صنعتی را تضمین می‌کند و از خطرات احتمالی جلوگیری می‌نماید.
۱. ذرات گرد و غبار قابل اشتعال چه خطراتی دارند؟این ذرات می‌توانند در صورت انباشت و برخورد با منبع شعله موجب انفجار ثانویه و آسیب‌های جدی شوند.
۲. استاندارد ATEX چیست و چرا مهم است؟ATEX مجموعه دستورالعمل‌هایی برای حفاظت از محیط‌های قابل انفجار است که استفاده از تجهیزات دارای این استاندارد، ایمنی کارکنان و محیط صنعتی را افزایش می‌دهد.
۳. مکنده ضد انفجار چه کاربردی دارد؟این مکنده‌ها ذرات گرد و غبار قابل اشتعال را جمع‌آوری می‌کنند و از ایجاد انفجار جلوگیری می‌نمایند.
۴. Zone کاری مکنده ضد انفجار چیست؟هر مکنده ضد انفجار بر اساس Zone یا حوزه کاری خود دسته‌بندی می‌شود و برای محیط‌هایی با حضور مداوم، متناوب یا کوتاه‌مدت ذرات یا سیالات اشتعال‌زا طراحی شده است.
۵. آیا حذف منابع اشتعال کافی است؟خیر، حتی با حذف منابع اشتعال، ذرات گرد و غبار معلق می‌توانند خطر انفجار ایجاد کنند؛ بنابراین استفاده از مکنده ضد انفجار ضروری است.
Δ